دکتر مهراد جلالی

در اين مقاله که به بررسي الگوهاي تربيتي در قرآن پرداخته است، نخست به شرح واژگانی چون تربيت و الگو و تعريف تربيت پرداخته شده است که عبارت است از آماده سازي شرايط و عوامل مناسب براي شكوفا ساختن استعدادهاي بالقوه‌ در همه‌ي ابعاد انساني و رساندن تدريجي پرورش يابنده به كمال مطلوب. سپس به بيان اهميت الگو و نقش سازنده آن در زندگي انسان‌ها بر اساس يافته‌هاي روان‌شناسي و علوم تربيتي و نيز قرآن کريم پرداخته شده است. قرآن کريم دو پيامبر و شخصيت بزرگوار، يعني پيامبر اکرم(ص) و ابراهيم(ع) و رفتار و کردار آن دو شخصيت الهي را به عنوان الگو معرفي نموده است. آن دو بزرگوار در پايداري در راه خداوند و استقامت در راه رساندن پيام دين مانند کوه استوار، مقاومت نشان دادند که نمونه‌‌هايی از آن را در اين مختصر بررسي نموده‌ايم. مقدمه يكي از مهم‌ترين و سازنده‌ترين بحث‌ها در عرصة علوم انساني، تربيت انسان است، که مکاتب مختلف با رويكردهاي گوناگون آن را بررسي کرده‌اند. در متون ديني نيز يکي از اهدافِ اصلي رسالت انبيا تربيت و تزكيه انسان بيان شده است. انسان يگانه موجودي است كه بيش‌ترين نياز را به تربيت احساس مي‌كند و استعداد بالايي براي تربيت شدن و رسيدن به كمال را دارد؛ زيرا جانداران ديگر بر اساس غريزه از نخستين لحظه‌هاي تولد راه‌شان را مي‌يابند و بر همين اساس از خود دفاع كرده، به زندگي‌شان ادامه مي‌دهند. اما انسان اين‌گونه نيست؛ اگر دست حمايتِ مربيان از سر او برداشته شود، نه تنها به كمال دست نمي‌يابد؛ بلكه از همان آغاز، راه فنا را در پيش مي‌گيرد. چنانكه نوزاد انسان از هر زنده جاني ضعيف‌تر و به تعبير منطقي و فلسفي، حيوان بالفعل و انسان بالقوه است(۱) كه هيچ قدرت دفاع و زيستن ندارد و كمالي در او مشاهده نمي‌شو, ...ادامه مطلب